กินตามธาตุอย่างไร ให้ร่างกายสมดุล

วิทยากร: คุณแววตา เอกชาวนา นักโภชนาการและที่ปรึกษาโครงการกินผักผลไม้ดีวันละ 400 กรัม

กิจกรรมของ SOOK MARKET วันนี้ เอาความรู้และสาระเรื่องอาหารการกินมาฝากกัน ในหัวข้อ “กินตามธาตุ” จุดเริ่มต้นการดูแลสุขภาพสำหรับทุกวัย ในหลักคิดของการแพทย์แผนไทยที่ว่า ถ้าเรากินอาหารให้ถูกกับธาตุ จะช่วยปรับสมดุลร่างกาย ดีต่อสุขภาพ และช่วยป้องกันความเจ็บป่วยเบื้องต้นได้อีกด้วย

คุณแววตา เอกชาวนา นักกำหนดอาหารวิชาชีพ ที่ปรึกษาโครงการกินผักผลไม้ดีวันละ 400 กรัม กล่าวว่า ร่างกายของเราประกอบไปด้วยธาตุทั้ง 4 คือ ดิน น้ำ ลม และไฟ ซึ่งแต่ละคนนั้นมีธาตุหลัก หรือ ธาตุที่เด่นที่สุด เรียกว่า “ธาตุเจ้าเรือน” โดยการดูธาตุเจ้าเรือน สามารถดูได้หลายแบบตามปัจจัยที่แตกต่างกัน เช่น วันเวลาเกิด, ถิ่นที่อยู่, บุคลิก, รูปร่างลักษณะ เป็นเหตุให้แต่ละบุคคลมีรูปร่าง และลักษณะนิสัยที่แตกต่างกัน

คุณแววตายังบอกอีกว่า ในความเป็นจริงแล้วตามศาสตร์แพทย์แผนไทย เราทุกคนไม่ได้เกิดมามีเพียงธาตุเดียวเท่านั้น ถึงแม้จะมีธาตุเจ้าเรือนเป็นพื้นฐาน ซึ่งเป็นธาตุประจำตัวตามวันเดือนปีเกิดแล้ว แต่เราทุกคนยังสามารถปรับเปลี่ยนธาตุในตัวเองได้ หรือ เรียกว่าธาตุหมุนเวียน ซึ่งขึ้นอยู่กับการบริโภค พฤติกรรมการใช้ชีวิต รวมถึงลักษณะนิสัย

ลักษณะของแต่ละธาตุ ที่บ่งบอกกลไกการทำงาน ที่เป็นส่วนสำคัญต่อการเป็นไปของร่างกาย และโภชนาการที่เหมาะสมของคนแต่ละธาตุ

• ธาตุดิน: คือธาตุของคนที่เกิดเดือน ตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม เป็นธาตุที่มีองค์ประกอบโครงสร้างของร่างกาย มีคุณสมบัติไปทางแข็ง อยู่กับที่ นิ่ง คงตัว มีอวัยวะที่ประกอบกันเป็นร่างการ 20 ประการ เช่น ผิวหนัง กระดูก กล้ามเนื้อ ตับ ปอด เป็นต้น

ลักษณะของคนธาตุดิน จะมีรูปร่างสูงใหญ่ ผมดกดำ กระดูกใหญ่ ข้อกระดูกแข็งแรง ไม่เจ็บป่วยง่าย แต่จะมีแนวโน้มอ้วนง่าย ลดน้ำหนักยาก ดังนั้น โภชนาการของคนธาตุดินจึงต้องเน้นอาหารที่สร้างกล้ามเนื้อ โดยเน้นการทานโปรตีน ซึ่งคนธาตุดินสามารถทานอาหารได้ทุกอย่าง แต่ควรหลีกเลี่ยงการบริโภค ข้าวและแป้ง และอาหารแปรรูป

• ธาตุน้ำ: คือธาตุของคนที่เกิดเดือน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน เป็นธาตุที่องค์ประกอบของร่างกายเป็นของเหลว มีคุณสมบัติไหลเวียนได้ การแพทย์ไทยจำแนกไว้ธาตุน้ำมี 12 ประการ เช่น น้ำดี เลือด เหงื่อ น้ำลาย เป็นต้น

ลักษณะของคนธาตุน้ำ จะมีรูปร่างสมบูรณ์ สมส่วน ผิวพรรณสดใส มีน้ำมีนวล มีน้ำในตามาก ปรับตัวกับอากาศร้อนเย็นได้ดี น้ำเสียงใส มีความอ่อนหวาน โรแมนติก แต่ปัญหาด้านสุขภาพที่คนธาตุน้ำมักจะเจอคือ หวัด ไอ มีเสมหะ อาการบวมน้ำ และมีแนวโน้มว่าจะน้ำหนักขึ้นได้ง่าย แต่ก็จะลงได้เร็ว ดังนั้นโภชนาการของคนธาตุน้ำ จึงควรเน้นอาหารที่มีวิตามินซี หรือ อาหารรสเปรี้ยวทั้งหลาย อาทิ มะนาว ส้ม มะเขือเทศ มะขามป้อม เป็นต้น เพราะมีวิตามินซีที่จะช่วยต้านหวัดได้ ส่วนอาหารที่ควรหลีกเลี่ยงก็คือ พวกอาหารแปรรูปทั้งหลาย อาหารที่มีรสเค็มจัด หรือมีผงชูรส เพราะคนธาตุน้ำจะมีอาการบวมน้ำได้ง่าย

• ธาตุลม: คือธาตุของคนที่เกิดเดือน เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน เป็นธาตุพลังงานที่ขับเคลื่อนการเคลื่อนไหวภายในทุกระบบของร่างกาย ธาตุลมในร่างกายเรามี 6 ประการ ได้แก่ 1) ลมตั้งแต่ปลายเท้าตลอดศีรษะ 2) ลมตั้งแต่ศีรษะตลอดปลายเท้า 3) ลมในช่องท้อง 4) ลมในลำไส้และในกระเพาะ 5) ลมทั่วร่างกาย และ 6) ลมลมหายใจเข้าออก

ลักษณะของคนธาตุลม มักจะมีผิวแห้งหยาบ รูปร่างโปร่ง ผอมบาง ข้อกระดูกมักลั่นเมื่อเคลื่อนไหว ส่วนนิสัยจะค่อนข้างกระตือรือร้น และพูดเก่ง แต่มักจะมีปัญหาสุขภาพในเรื่องของ ท้องผูก ท้องอืด นอนไม่หลับ อ่อนเพลียง่าย ดังนั้น โภชนาการของคนธาตุลม จึงควรเน้นอาหารที่มีโพแทสเซียม อย่างเช่น กล้วยน้ำว้า ซึ่งจะช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น รวมถึงยังควรทานอาหารที่มีรสเผ็ดร้อน เช่น ขิง ข่า พริกไทย พริกขี้หนู เพื่อช่วยในการไล่ลม และแก้ปัญหาอาหารไม่ย่อย

• ธาตุไฟ: คือธาตุของคนที่เกิดเดือน เดือนมกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม เป็นธาตุที่ให้พลังงาน ความอบอุ่น ความร้อน และเผาไหม้ โดยธาตุไฟจะมี 4 ประการ ได้แก่ 1) ไฟ อุ่นกาย 2) ไฟ ระส่ำระส่าย 3) ไฟ เผาให้แก่ และ 4) ไฟ ย่อยอาหาร

ลักษณะของคนธาตุไฟ คือ ผิวดำแดง (เหมือนสีของไฟ) หงุดหงิดง่าย ขี้โมโห ใจร้อน ในส่วนของปัญหาสุขภาพของธาตุไฟก็คือ ภูมิแพ้ ไมเกรน ร้อนใน เจ็บคอ ขี้ร้อน การปรับสมดุลของคนธาตุไฟก็คือ การดื่มน้ำ หรือทานอาหารที่มีรสขม เย็น จืด เช่น แตงโม มะระ ผักโขม เป็นต้น เพื่อเข้ามาดับร้อน และช่วยกำจัดสารพิษ และของเสียในร่างกาย ขณะเดียวกันก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารรสเผ็ดร้อน รวมถึงแอลกอฮอล์ด้วย

เมื่อได้เรียนรู้ลักษณะของแต่ละธาตุแล้ว ก็ยังมีการให้ผู้ชมทำตารางทดสอบธาตุเจ้าเรือนตามลักษณะ ที่แบ่งตามรูปร่าง ผิวพรรณ และลักษณะนิสัย เพื่อตรวจสอบดูว่าแต่ละคนนั้นมีธาตุอะไร และนำไปเป็นแนวทางในการเลือกโภชนาการที่เหมาะสมตามธาตุ ก่อนได้ลองทำอาหารจริงๆ

Workshop: สลัดโรลตามธาตุ

ถึงแม้แต่ละธาตุควรกินอาหารที่แตกต่างกันชัดเจน แต่เราก็ยังสามารเลือกทานอาหารได้ทุกเมนู เพียงแต่ควรมีการปรับเปลี่ยนเล็กๆ น้อยๆ ในรายละเอียดให้เหมาะกับแต่ละธาตุ เช่น คนธาตุไฟ ควรลดทานเผ็ด หรือ คนธาตุดินควรทานโปรตีนเยอะ ๆ เป็นต้น

ซึ่งเพื่อให้ผู้ชมมีความเข้าใจและเห็นภาพมากขึ้น SOOK MARKET จึงมีการจัดกิจกรรมเวิร์คชอปทำอาหาร เมนู “สลัดโรลตามธาตุ: เมนูทำง่าย กินง่าย ได้สารอาหารครบ 5 หมู่ ในคำเดียว” ที่จะช่วยให้ผู้ชมได้เรียนรู้ เข้าใจการทำอาหารให้เหมาะสมกับธาตุของตนเองมากขึ้น

หลักของการทำสลัดโรลให้เหมาะสมกับแต่ละธาตุ

วิธีทำสลัดโรล: เริ่มจากนำแผ่นแป้งเปาะเปี๊ยะมาชุบน้ำ ประมาณ 8 วินาที จากนั้นวางผัก ผลไม้ และไก่ย่าง เป็นแนวขวางลงบนแผ่นแป้ง แล้วจึงม้วนแป้งให้สวยงาม และตัดเป็นพอดีคำ จัดใส่จาน เสิร์ฟพร้อมน้ำสลัด ก็เป็นอันเสร็จเรียบร้อย

• สลัดโรลสำหรับธาตุดิน ที่จะต้องเน้นเรื่องการทานโปรตีนดีเยอะๆ จึงควรใส่อกไก่ในปริมาณที่มากหน่อย รวมถึงใส่ผักผลไม้ที่มีประโยชน์เข้าไปด้วย ได้แก่ ฝรั่ง แอปเปิ้ล และฟักทองสุก เพื่อให้ได้สารอาหารที่ครบถ้วน

• สลัดโรลสำหรับธาตุน้ำ จัดเตรียมแอปเปิ้ลเขียวไว้ให้ค่อนข้างมาก เพราะแอปเปิ้ลเขียวมีวิตามินซีอยู่มาก ที่จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคหวัดได้ดี จึงดีสำหรับคนธาตุน้ำ ที่มักจะมีปัญหาเรื่องไข้หวัด

• สลัดโรลสำหรับธาตุลม มีวัตถุดิบที่ต่างจากธาตุอื่น คือ พริกหวาน และแคนตาลูป เพราะธาตุลมจะต้องเพิ่มรสเผ็ดเข้าไป เพื่อช่วยไล่ลมและช่วยย่อยอาหาร ส่วนแคนตาลูปก็มีโพแทสเซียมสูง ที่จะช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น

• สลัดโรลสำหรับธาตุไฟ เนื่องจากควรต้องระวังเรื่องความร้อนและควรลดมัน จึงควรใส่ใบโหระพาแต่น้อยๆ เพื่อไม่ให้เป็นการเพิ่มความร้อนให้กับธาตุไฟอีก และควรราดน้ำสลัดแต่น้อย เพื่อลดความมันนั่นเอง

สุดท้ายแล้วจุดประสงค์ของการกินอาหารตามธาตุก็คือ การสามารถปรับสมดุลร่างกายของตนเองให้เหมาะสม จากการรับประทานอาหาร โดยเน้นผัก ผลไม้ สมุนไพร และล้อไปตามอาหารหลัก 5 หมู่

แบบทดสอบธาตุเจ้าเรือน

////////////////////////////////////////////////////

บทความ: โดย บริษัท ออลไรท์ คอร์ปอเรชั่น จำกัด